محمد‌حسین رجبی دوانی، پژوهشگر تاریخ اسلام در میز گفت‌وگوی ویژه خبری با موضوع تبیین آراء و اندیشه‌های سیاسی و اجتماعی امام خمینی (ره) درباره بن مایه‌های اندیشه امام راحل گفت: کار بزرگی که امام خمینی (ره) بر مبنای اندیشه سیاسی شیعه کرد، برپایی حکومت ولایت بود؛ آن هم در عهدی که خبری از ارزش‌های دینی در سطح بین‌الملل و حاکمیت نبود.
رجبی دوانی ادامه داد: حضرت امام توانست با بهره‌گیری از سابقه تاریخی، سیره اهل بیت (ع) و شناخت ضعف‌های جامعه اسلامی یعنی عدم معرفت لازم به جایگاه ولایت کار بزرگی را انجام دهد. امام در سال ۱۳۲۲ در کشف‌الاسرار نظریه ولایت مجتهد را مطرح کرد و در سال ۱۳۴۴ آن نظریه را در قالب ولایت فقیه ارائه داد.
مرتضی میردار، پژوهشگر حوزه انقلاب اسلامی در پاسخ به این سوال که قبل از مرجعیت امام خمینی (ره) کدام دسته از روحانیون با ایشان مخالفت داشتند، گفت: شالوده اندیشه امام تشکیل حکومت و استقرار حاکمیت بود. از سال ۱۲۸۱ تا ۱۳۴۲ که حضرت امام حرکت اجتماعی گسترده را آغاز کرد، مهمترین مولفه فکری ایشان با سایر مراجع و اندیشمندان تشیع این بود که امام بر این باور بود اگر اسلام نتواند حرکت اجتماعی درست کند و همه آمیزه‌های اسلام را در زندگی مردم پیاده نکند، آن اسلام اسلام نیست.
میردار افزود: امام راحل در سال ۱۳۲۳ نامه تاریخی دارد که آن نامه جزو یکی از مهمترین اسناد مبارزاتی امام است. ایشان در این نامه امر حکومت و اداره آن را قیام در راه خدا دانسته بود. یعنی اگر قیام در راه خدا باشد، همه موانع برداشته می‌شود. اما اگر قیام برای شخص باشد، حرکت‌های اجتماعی به سرانجام نمی‌رسد. در سال ۱۳۵۸ یکی از آقایان از امام پرسید که نقش شما و بقیه بزرگان در انقلاب اسلامی چیست. ایشان گفت هیچی. چون امام چیزی برای خود قائل نبود.
این پژوهشگر حوزه انقلاب اسلامی با بیان اینکه روحانیون دیگر می‌گفتند که شما می‌خواهید با دست خالی با این حاکمیت چکار کنید، تصریح کرد: اگرچه تعدادی از علما از ظرفیت جامعه خبر نداشتند، اما امام مردم و قابلیت‌های جامعه را خوب شناخته بود. ایشان در وصیت‌نامه اذعان کرد به والله قسم می‌خورم که مردم ایران از مردم حجاز عهد پیغمبر باوفاترند. چون حرکت اجتماعی درست کردند.
